Eur ger a-raog

 

Ha taolet hoh-eus evez ne vez ket, pe nemeur, komzet euz ar garantez e brezoneg ? Euz ar garantez etre eur gwaz hag eur vaouez, a fell din lared. Marteze n'eo ket kement bremañ ken, med eun dra da veza kuzet e oa evid ar Vretoned, ha geriou 'zo ne vezent laret nemed a vouez izel. Ne veze ket lavaret, peurvuia, « en em gared a ra an daou zen yaouank-ze », « istim » pe « joa » eo o-doa an eil evid egile. Pe neuze, pa veze ar gaoz war an tu-ze, etre gwazed dreist-oll, pe zoken etre gwazed ha merhed, e veze troet da veza kentoh druz ha groz a-walh…

 

N'eo ket eston neuze ma n'eus ket bet skrivet a-benn ar fin kement-se a varzonegou (na marteze a skridou all) a garantez e brezoneg. Ma zo eun dra hag e-neus souezet Naig Rozmor p'eo en em laket-hi da lenn brezoneg, eo se. Ha p'he-deus kroget da vad, n'eus ket pemp bloaz zo, da skriva e brezoneg, eo barzonegou a garantez eo he-deus skrivet da genta. Rag dezi e vanke lennegez a garantez en or yez, ha kredet he-deus e vanke ive d'an dud all. Petra d'ober neuze, nemed displega ar pez a oa en he hreiz, ar pez a veve, ha respont dre ze d'an ezomm a oa enni da lavared ar garantez.

 

Rag eviti eo ar garantez ar haerra santimant da zikour an den d'en em houzañv e-unan ha da houzañv ar re all. Heb ar garantez, ne vefe ket bevabl ar vuhez. Hag e-keñver karantez ar galon, ema dioustu karantez ar horv – ha n'eo ket hepken sevel tiegez hag ober bugale eo (ar pez, daoust ha beza kaer, n'eo ket a-walh), kalz frankoh ha ledannoh eo evid se, eme Naig Rozmor. Hag e lavar : « ar garantez etre ar houblajou a ro tro dezo d'en em zibrada an eil dre egile, dreist teñvalijenn ar vuhez. »

 

Kaoud c'hoant da skriva hag hen ober a zo daou dra disheñvel avad. Ha n'eo ket deuet Naig Rozmor a-benn, euz an taol kenta, da skriva evel he-doa c'hoant diwar-benn ar garantez. Med Leonardez m'eo-hi, ha levezonet gand Tagor « hag a gomz euz ar garantez e-giz eur zakramant », n'he-deus ket kavet gwelloh nemed komz anezi e brezoneg gand anoiou a liderez. « Kaer evel eur bedenn eo ar garantez », alese ar barzonegou o ano « Alleluia », « Lid », « Gousperou »…

 

Med eul liderez pagan eo ive ar garantez, hervez Naig Rozmor, ha setu perag barzonegou all anvet « Sabad » pe « Mari Vorgan », hag ar stumm-ze da skriva hag a zo dezi ha ne gaver e skrid brezoneg all ebed. Konta a ran en eun doare gwirion-kenañ « huanadennou he horv entanet », n'ankounac'ha ket evid se n'eo ket ar garantez eur blijadur hepken – pe neuze, evel a lavare din, « n'eo ket libr an den ken » – med « eur gomunion souezuz/deuet d'or skoulma korv hag ene/beteg ar beure. »

 

Gand komzou tener – « ken tener ha bleuniou mae », a zo bet lavaret dezi – ha kizidig zoken, eo e ra Naig Rozmor pa skriv he barzonegou a garantez. N'eus ket enno, er mod m'int skrivet, hag en amzer hirio dreist-oll, peadra da feuki den ebed, ma oar an den petra eo ar vuhez. Ha koulskoude he-deus bet diegi o rei barzonegou 'zo d'embann. Gwir eo, maouez eo hi, dre heh oll wazied, hag e oar, dre vicher, petra eo lakad eul leor etre daouarn unan bennag, e hell beza eun dour a vuhez pe eur hleze d'e laza. Eun himn a garantez eo leor Naig Rozmor, ma hellan ober va-unan gand eur ger a liderez n'he-deus ket-hi implijet c'hoaz, a gav din. Ha mond pelloh a ra zoken, pa ziskouez, « en ano ar garantez » bepred, « ar plahig gwerzet d'ar pinvidig » hag « ar mevel gwallgaset gand e vestr ».

 

Koulskoude, farsal a oar ober ive Naig Rozmor, ha goapaad zoken. Ha skañv e hell beza he 'fluenn da fenti, na pa vefe nemed diwar-goust « an tousegi mod nevez » hag o-deus laket meur a hini da c'hoarzin dija…

 

Gwir eo he-deus Naig Rozmor eur stumm da skriva hag a zo tre diouz doare ar brezoneg. Skriva e galleg he-dije bet gellet ober, hag he-deus bet greet, a-hed he buhez koulz lared. Med pa oa yaouank, eno e oa ar brezoneg yez ar gêr – an hini a veze paket o kaozeal galleg e-neveze eul litrad da bêa ! – hag e brezoneg eo he-deus bet skrivet d'he zud, pa oa er skol e pañsion « abalamour din da helloud konta penn-da-benn va doare d'am zud, dre ma ne ouie ket ar vestrez a vrezoneg ! » Gand he zud, gand tud euz heh anaouedegez, he-deus bet atao evel mez o kaozeal galleg.

 

Pa'z eo deuet eun nebeud bloaveziou 'zo Visant Seite, heh amezeg, da houlenn skoazell diganti, n'eo ket bet gouest da lavared nann. Lonket he-deus ar henteliou dre lizer diwar herr. Ha dre m'eo dezi eur blijadur skriva, eo kroget, dre ezomm ive, da zevel kontadennou hag istoriou. P'he-deus santet e oa barreg da zisplega difazi he santimanchou donna, eo en em laket da skriva barzonegou.

 

Setu aze, kontet berr, istor Naig Rozmor, hag istor he barzonegou. Ar barzonegou-ze eo a ra danvez al leor kenta ema Brud Nevez oh embann. An deiz all, e lavare A. Merser er radio eh embanner re a varzonegou brezoneg, ha re nebeud a draou all. Gwir eo marteze. Ral eo avad kaoud an dro da lenn en or yez barzonegou skrivet ken brao ha ken êz, seurt ar re a zo bet skrivet gand ar vaouez m'eo Naig Rozmor. Pe blijet pe displijet e vo al lennerien – ha plijet e vo sur-mad ar peb muia – souezet e vo an oll. Sed on sur o-devo c'hoant an oll da brena ha da lenn al leor-mañ.

 

J. Salaun

Hosanna

 

Pa rez d'an tan-gwall diroll e va hroazlez

Ha diskenn en eur gorolli, da gelhia din va daoulin,

Pa stag va halon da c'hoari taboulin,

Pa nij laboused beo va divronn daved da bokou,

Pa deh souden va mez ha va lorh,

Pa hourvezan evidout reiz ha kinniget,

Pa ziwan eienenn dindan da vizied,

Da stign da oll izili dirag va noazder,

E vez dihun ar zerpant koz en e wezenn avalou.

 

Pa deuez da en em sternia e va divesker digor,

Pa vezan a-bez goloet ganez,

Pa en em vesk or c'hwezenn hag on terzienn,

Pa dreuzez va horv a flemmadennou,

Pa evez ar hlemmou diwar va muzellou,

Pa isez ahanon beteg alteri,

Pa groaz va daouarn da houlenn gras,

Pa skrijom on-daou en eur memez mezventi,

E vez deuet ar mare da honid an eost.

Selaou

 

 

Ma vije a-walh

Kemer, o Doue ! va zammig buhez

Evid ma paouezo an droug war an douar…

Med, ne dle ket beza a-walh,

Pa 'z on siwaz ken nebeud a dra !

 

 

 

En ano ar garantez

 

En ano ar bugel bronduet gand e dud vezo,

En ano ar plahig gwerzet d'ar pinvidig,

En ano ar mevel gwallgaset gand e vestr,

En ano ar hlañvour ha ne ehan ket da vervel,

En ano an den o preja gand eur voestad fourmaj-ki,

En ano ar hi staget ouz eur wezenn da hedal ar maro,

Me a greñjfe ouzit… o va Doue !

  Va fedenn

 

« On tad pehini zo en neñv »

A-walh, paouez eur pennad, o ya, a-walh !

Me n'on ket kreñv

Da zougen eur seurt beh

Gwel penaoz az-peus va lakeet,

Ganit on flastret,

Lez ahanon bremañ da zehi va daoulagad,

Va halon a zo bruzunet.

 

« Da ano beza santeleet »

N'em-oa ket goulennet dond er bed,

Perag beza ouzin atao ken kounnaret ?

N'eo ket din hepken evelato

Pêa dle an oll dud

Evid an dismegañs greet d'az ano ?

Respont, perag e chomez mud ?

 

« Da rouantelez deuet deom »

Me en em houlenn hag ezomm 'zo

Da hervel ahanout davedom

Pa'z out pounnergleo.

Gwechall va zad euz an douar

N'eus forz pegen skuiz e vefe,

A zelaoue e vugale p'o-deze glahar

Hag o dizamme.

 

« Da volontez beza greet »

Evel just. Te eo ar mestr braz,

An Doue parfed,

Euz da varadoz e welez frêz

An henchou zo red deom darempredi

Evid ober on silvidigez, neketa ?

Gra neuze ma houzañvin heb sakrei

Pa blijo dit va hastiza.

 

« Evel-se bezet greet » 

 

Daouarn va zad

 

An dour a deu e va daoulagad

Pa zoñjan e daouarn va zad !

Daouarn eur houer, rouz ha fraillet

Evel an douar pa vez skarnilet

Gand avel pud an hanternoz

 

Ledan 'oant evel golvaziou

Digoret gand ar gwall labouriou

Med pa drohent deom or bara,

Evel re ar beleg d'ar gorreou,

Daouarn va zad a skuille grasou.

 

Enkrez

 

Evel ma kouez an deliou,

Hini hag hini,

E ruill va daelou

Karget a anken

En eur zevi

Din va dremm.

 

Avel hwero

An hanternoz

O dizeho.

 

Med o roudou garo

A doullo eur 'foz

Dre leh ma redo

Barradou-dour

Ar glahar

O vond da zikour,

En eur goueza

War an douar,

Ar roz da vleunia.

 

Da betra 'zervij ?

 

A-wechou, pa vez aveleg an amzer,

Aonuz ar goabrenn,

P'am-bevez riou beteg e va halon,

E teu din lavared :

Da betra 'zervij ?

Ya, da betra 'zervij stourm, poania, kared zoken ?

Warhoaz e vezo fin… ha goude ?

Netra, nemed eur vozad poultrenn,

Dindan eul letonenn

Ha spered dizoñj an den

Da drei buan ar bajenn,

Da ankounac'haad !

Setu da betra 'zervij e gwirionez ?

Me en em houlenn !

 

Neuze, a drugarez Doue,

Pa vezan evelse fallgalonet,

E welan atao,

En eur horn pe gorn euz va buhez,

Eur ganevedenn ruz o skedi

Karget a bromesaou a joa.

 

Requiem

 

Maro ar Vereuri-vraz

Evel ped all tro-war-dro !

Goullo ar porz,

Yen an oaled,

Mud an orolaj.

Trouz ebed ken,

Nemed e serr-noz a-wechou

Etre ar puñs hag an treuzou,

Eur boutou koad didach

O seni glaz !

Boutou ar vamm-goz, er Vereuri chomet,

P'e-noa kuitaet he mab diweza,

E zah gantañ war e skoaz,

'Vid mond war-lerh e vara?

 

Chomet eo heh-unan

Evel, war ar vag, ar habiten,

Ha ne asant ket tehed

Pa ziroll ar gorventenn…

 

E-pad m'ema azezet, mantret,

E-keñver ar prenestr,

He daoulagad glaz

A zeblant gweled c'hoaz

Skeudennou eüruz

An amzer dremenet :

Parkajou lin, chatal gallouduz,

Ha bleuniou koton gwenn ar hoefou,

Leiz an henchou.

 

Siwaz ! Ne hell nemed pedi

He japeled etre he bizied

Rag digor eo an arvest

Ha maro ar Vereuri. 

 

 

Evid gouel va mamm, Doue d'he fardono

 

Mammig, hirio edo da houel

Nag e vijes bet laouen

Dindan da vleo gwenn

Direnket gand an avel.

 

Med va huitaet az-poa,

E-kreiz an hañv tremenet.

Da zevez oa echuet,

Êt out da ziskuiza.

 

Me 'glev da vouez en noz

O kentelia 'hanon

Hag o skuilla warnon

Komzou leun a vennoz.

 

El liorz ema da roudou,

Da gador a zo goullo,

Ha, dre an ti, an hekleo

'Zoug atao trouez da voutou.

 

Kutuillet em-eus roz,

O digaset dit, mamm,

Evid tomma eun tamm

Mein sklaset ar beziou.

 

Ro din aluzenn eur zell

Euz palez da varadoz

Ha gwel va dornad roz

Rag hirio ema da houel.

 

Ar mesaer

 

War hent ar Baradoz

Me am-eus gwelet,

E-touez e zeñved,

Ar pastor koz.

 

Speg ouz ar menez,

Tostig d'an Neñvou,

E-kreiz an neiziou,

'Tremen e hañvez.

 

Eur boned rouz

Da zisheolia,

Ha da ziskuiza

Eul lochenn blouz.

 

D'an abardaez

Eun delienn vara,

Evid he souba

Eur berad lêz.

 

Hag eur bomm-kan

A galon vad

Da luskellad

An oan bihan.

 

Eüruz bepred

E zellou laouen

A zo sklêrijenn

A-zioh ar bed.

 

Eno, aliez,

Dre vannou skeduz

Ar stered ruz

'Tiskenn an êlez.

 

Teñzor a furnez,

Diwar an uhel,

Ro din eur gentel

Da ren va buhez.

 

Pedenn houez

 

Aotrou korrigan !

Va 'flanedenn a zo garo.

Emberr me a deuio

Da lanneg Beg-ar-Roz

Ha d'az kedo,

E gwask an trede peulvan,

Rag êt on nehet-maro.

 

Pa zono hanternoz,

Din, te a zesko

Penaoz ober ma vezo bravoh warhoaz

Eged hirio,

Penaoz lakad ar spern da vleunia

Hag an enkrez da gila,

Penaoz beva heb gouela ?

 

Ha m'hen lavarez din,

Ganez, beteg ar mintin,

Me a gano,

Me a zañso

Ken a brallo ganeom ar peulvan koz

War lanneg Beg-ar-Roz.

 

 

Da va hendalher

 

N'o-deus ket goulennet

Dond war an douar

Ha koulskoude emaint aze,

Ken karantezuz,

Va zri 'fenn tortiz !

Gand o levenez,

O hudennou,

Hag o yaouankiz.

 

Ha me a drid

O weled va gwad

Deuet da veza tud !

 

 

Kalanna ar Mabig Jezuz

Eur gontadenn Nedeleg, tri mil goz, dastumet ganin e bro-Brovañs

 

War henchou ar Menez Ventoux,

Kignet gand ar mistral pud,

Tri Voemian, karget a banerou

A gerz da glask dezo gwerz.

 

A beb tu, an noz du

Dreist ar vro vud

A zispleg he mantell toullet a stered

Hag ar vein ruill

A zo ken puill

Dindan o zreid

Ma kouezont a-wechou

O tiskenn d'ar Menez Ventoux.

 

En aner e klaskont eur houdorenn da ehana,

Da zizamma,

Na pebez kudenn !

War ar menez kraz ha noaz

N'eus nemed ar mistral o yudal d'ar bleiz…

 

Souden, a-bell, war an tu kleiz,

Eur houlaouenn a gemenn dezo

Ez eus buhez war he zro…

 

Deom di, emezo,

Gwelet e vezo…

 

Hag an tri Voemian, en eur zastum o zruillou,

A vale adarre daved ar goulou.

 

War dor ar japelig zistro, pa errujont,

Unan a sko.

Den ne respont.

 

Ahanta ! Digor, eme ar hosa,

Na jom ket aze da grena.

 

O ! En em estlammont asamblez,

Eur hraouig e-touez an êlez !

Gand eur bugelig war barlenn e vamm !

Hag eun den koz e benn dizolo !

Hag eun ejen o tebri kolo !

 

Ha pastored o pedi e-keñver o deñved !

Na pebez dudi !

Na pebez sklêrijenn !

Peoh 'ta ? Me a glev kana..

Gloria in excelsis Deo…

 

Mad eo, chomom amañ da hedal an deiz

Plas a zo

Ha na kaerra lojeiz !

Zoken tostaom outo.

Marteze ez eus arhant ganto…

 

Ha neuze, mabig koant !

N'az-peus ket a hoant

E tisklêrjem dit da amzer-da-zond ?

Ro da zornig

N'az-pez ket aon

Evid eur gwennegig, Janan a lavaro dit

Ar pez a zell ouzit.

Soñj, abaoe deh, n'on-eus debret tamm !

Perag e c'hoarzez ?

Ro pevar real, ma karez,

Ma fell dit kleved penn-da-benn

Da blanedenn…

Skrija a rez ?

Riou az-peus marteze ?

Pe diêz e kavez

Kleved dija ar wirionez ?

Siwaz ! Gwelet am-eus

Ha kompren a ran dioustu da anken

Digarez ahanon

O bugelig baradoz.

Ha te, den koz, diskrog pelloh diouz da azen

Kredi a rees neketa

E laerfem anezañ diganez ?

E laerez, evel an dud difeiz ?

Pa ouzom bremañ piou eo ar bihanig aze en ho kreiz

Deom kentoh d'an daoulin

Setu dirazom an Doue ganet en eur hraou !

 

Ha peogwir eo re baour da brena diganeom panerou

Kinnigom dezañ d'e galanna

An hini vrava

Ha stouom dirag an Doue noaz…

 

Va haezig, me a wel dreist da vousc'hoarz

Eur mañjouer evid kavell

Hag eur groaz evid mervel.

Pardon ofañsou tri Voemian du gand an naon

Ro digemer dezo en da galon

Ha gra ma vezo hiviziken

Laouennoh o 'flanedenn.

Evel-se bezet greet.

 

Va hi

 

Tregont lur karantez, douster ha pasianted

En eur zah bleveg

(Dre jañs, eur zah du skoulmet e gwenn !)

Sellou tener da ranna deoh ho kalon,

Muioh a skiant eged tud 'zo

Ha marvaillou forz pegement !

Gand e lost,

Gand e bao,

Gand e fri,

Deus amañ Faro !

Setu va hi.

 

Truez

 

Re dener va daoulagad

Da zelled ouz fuzuliou

Re dener va diskouarn

Da gleved trouz an tennou,

Re dener va halon

Da houzañv klemmou…

Kalz re dener e gwirionez !

 

O na kriz eo beva, da boent ar chase

Pa vezer ken tener ha me !

 

Chaseour ! Digarez ahanon

Me, me 'garfe e vefe

Lijeroh c'hoaz ar gedon,

Finnoh c'hoaz al lern

Ha… goullo da vuzetenn !

 

Amen

 

 

Huanadenn

 

Jezuz, e va halon ez-poa hadet

Din e karg da boania

D'he lakad da vleunia,

Greunenn an eurusted.

 

Abaoe, bemdeiz, dalhmad,

Pe ve fall, pe ve brao,

Eo bet douret gand glao

C'hwero va daoulagad.

 

Va greunenn ne ziwan ket

Petra 'z eo red ober, Jezuz,

Lavar din, da veza euruz ?

O hedal me zo nehet !

 

Jezuz, goustadig a respontas :

« Pa baouezi da huanadi

E weli da hreunenn o tarevi,

Da zaelou n'int nemed dour, allaz !

 

Biken ne vleunio en dristidigez,

Tommder ive a vank dezi,

C'hoarz bremañ d'he heoli

Hag e kavi al levenez. »

 

War ar gliz

 

Deuet on d'az kerhed !

Dre roud an avel,

Ar hloh 'm-eus klevet.

 

Setu an deiz,

O va zurzunell !

D'ober da neiz.

 

Deus war ar gliz

En da dreid noaz

Dirag an iliz,

 

Ha lavar din,

Eur wech all c'hoaz

Er sklêrder vintin :

 

Evid pried,

N'az-peus tamm keuz

D'am beza choazet ?

 

Nag o tilezel

Da wele beuz

Evid va hazell ?

 

Ma kavez diêz

Emaout abred

O va rouanez,

 

Da nah ar ger

Az-poa roet din

War ribl ar stêr.

 

Med, mar dout laouen,

Ro din da zornig,

Reseo da walenn,

 

Ha me da gaso

Neuze goustadig

Beteg eur vro,

 

A-hont war an uhel,

E-leh ma savi

'Vel eur vogidell,

 

Eun êzenn wenn,

Ha ma vezi

Va oll sklêrijenn.

 

C'hoarzin a rez !

Me 'wel eur flamm

Leun a garantez

 

En da zaoulagad

O tarza splann

Evel eun tantad.

 

Gwisk da zae lien,

Bleuniou orañjez

War da vleo melen,

 

Ha gra eur zell

Heb tristidigez

Ouz ti da gavell.

 

Dizale an eured

A en em gavo.

Klev al laboused

 

Bremañ zo savet

A-dro-war-dro.

Deuet on d'az kerhed.

  

Pinijenn

 

Selaou !

Be glevez ket dreist enez Tristan

Eur hloh o seni kañv ?

Ne glevez ket eur vouez

O hirvoudi en avel ?

O, me heh anavez !

Dahud eo oh ober he 'finijenn.

 

Sell outi, a-hont !

War groa Trezmalaouen,

O lakad da wenna liñser heh eured…

Al liñser ha ne vo morse saotret !

 

Gwel anezi bremañ !

Daoubleget war reier Treboul-goz,

O starda, war he halon,

He divreh goullo,

En eur ober an neuz da luskad

Dindan he bleo melen,

Ar bugel ha n'he-dezo ken !

 

Hag he daelou,

Heb ehan, a gouez da heul ar glaz

Beteg ma teuz va huñvre er vrumenn

A ziskenn goustadig

Da zebelia Kêr-Iz.

 

 War hent Bethleem

 

Goularz eo da liou Myriam

Ha glaou da zaoulagad a zev heb ehan.

Gand da vleo duoh eged askell ar vran

O nijal war da zae lien gwenn-kann,

 

Te, merh vihan Abraham, a zo eur berlezenn,

Eur briñsez ken koant hag ar steredenn

A deuio da skuilla sklêrijenn

War hent hir kraouig Bethleem.

 

E disheol an teltennou teñval,

En avel ar goueleh o soural,

Bandennou diniver ar chatal

Reiz, a ziskuiz, da hedal

 

Ma valeo tud da lignez adarre,

En o zreid noaz,

Dre zioulder an treaz

Da zigas deom eun Doue.

 

 

Nedeleg er Vereuri

 

Goude beza selaouet

Estlammet

E vignon o konta

Penaoz er hêriou

E tremen Goueliou

Nedeleg,

Meriadeg

Paotrig ar Vereuri

A grogas, d'e dro,

Da zisplega

Giz e vro

Da Dangi.

 

Du-mañ, emezañ, Nedeleg

A vez bevet

Gand ar mevel, gand ar gazeg

On haso d'ar pellgent

Hag ar stered alaouret

A vez kutuillet en neñvou.

N'on-eus ket a strêjou

Karget a houlou

Nag a staliou

Leun a vadigou…

Er hraou ema an ejen,

An azen a zo beo

Hag an erh a zo yen

Pa gouez evel poultrenn

War sapr ar hoajou.

Mamm-goz a raio krampouez

Ha kouignou rouantelez

Evid debri da azkoan,

Da heul ar chistr bero,

Bodet en-dro d'an tan.

Rag kev Nedeleg d'an oaled

'Doug an noz a zevo

Da domma ar halonou

Hag ar paour a dremeno

 

En eur ganna kantikou.

Ouspenn, e vezo roet

D'ar vugale zentuz,

Eun aval-orañjez

Ha, war baper dantelez,

Eur mabig Jezuz

Dousoh eged ar mel

Sunet

Gand resped

D'e ano santel.

 

Goude, tintin Mon

A gonto istoriou

A-wechou skrijuz,

Aliez farsuz,

Atao eston,

War he muzellou.

Tad-koz

Ne loh ken euz e wele kloz,

Med harpet war e ilin

On lakaio da hoarzin

Hag hon bennigo

Peb hini d'e dro.

 

Deus, ma karez,

Ma ne gavez ket diêz

Dilezel da festou braz.

Em zi e kavi plas

Ha digemer vad atao.

 

Neuze, dit me a zesko

Rosta, dindan ar glaou,

Kistin kement ha viou

Da hedal mond en noz

Henchet gand al letern,

A lammo 'vel eur helern,

Dre waremm Lann-ar-Roz.

Ha ni a gano : Nouel

Ken e tregerno chapel

Itron Varia 'Dervenn.

Hag a voueto al loened

En distro 'z an overenn

Rag mankoud a ve pehed.

 

O, na me a garfe

Mond du-ze !

On Nedeleg deom-ni

Kaer en-dezo

Biken ne dalvezo

Hini ar Vereuri.

Emichañs Tad va lezo !...

 

E lezel a reas

Hag en nozvez-se eo

Ar Ruzig a halas

Euz eur braoig

Anvet : Penn-Duig

A jomo, daoust dezañ kosaad

Tenera eñvor ar hêrad.

 

 Piou eo ?

 

Va halon a zo heñvel

Ouz eun iliz-veur

E-leh ma vezer o pedi,

O klemm,

Hag a-wechou… o rei !

 

He mouez a zo lent,

Med he daoulagad

A zougo muioh a stered

Eged noz Nedeleg,

Gand ma welo

Eurusted war he zro.

 

Kared a ra an oll

Hag an oll a gar

… Va hoar

Lid 

 

Mar plij,

Heb pilpouserez !

 

Sklêrijenn

 

Kenta tro m'am-oa da welet,

Em-oa komprenet fraez edo dirazon va mestr.

 

Va zellou a jomas, souden, speg ouz da zellou

Ha va muzellou dilavar.

 

Da vouez luskelluz am mezve

Ha buhez lirzin da zaouarn

A ree din tañva eun eured a joa.

 

Va gwazied c'hwezet

Ne hellent ket charread stêr trouzuz va gwad,

Na va halon gouzañv e zalmou birvidig.

 

Me, ken otuz,

Am-bije d'an ampoent daoulinet e-harz da dreid

Hag azpedet ahanout

Da zond da lida ganin, eun overenn iskiz !

 

Nehamant

 

Ha lenn a ouezi en va daoulagad

Pa vleugnint evidout evel al lin d'ar hreisteiz ?

 

Ha kleved a ri morzol va halon o skei

Da houlenn digor, war dor da galon ?

 

Hag entent a ri yez va zailler dirazout o rodal ?

Hag huanadennou va horv entanet,

Pell 'zo o leski ouz da hedal ?

 

O ya, va muia-karet, fiziañs am-eus

Rag me 'wel e tu ar huz-heol,

Steredenn ruz ar garantez

Pignet dija da ren an noz.

 

Va haerra huñvre

 

E donder va huñvre

Ez eus eun ti bihan gwenn o pedi,

Puchet e-tal an aot,

Dindan soul koz e doenn

Kurunet a vorvrini.

 

E donder va huñvre

E chom blaz onest ar zoubenn

O trempa bara zegal

Blaz ar hraoñ, blaz ar fao

Ha blaz ar histin poaz.

 

E donder va huñvre

Ema c'hwez ar bezin kraz,

Nijet diwar eur holhed,

Ha c'hwez pud ar moged

Evel hini ar horvou o tevi daou-ha-daou.

 

E donder va huñvre

Emaon noaz,

Dindan moue va bleo dispak,

O tañsal evidout da heul tan an oaled

Ha telenn vraz ar mor o seni ouz an tevenn.

 

E donder va huñvre

Ema da zaoulagad,

Ha da zivreh digor, ha da galon ive

Hag eur gwele kloz, fichet gand dantelez,

Da lida or harantez.

 

 

Pa dremen an askell-grohen

 

Setu, o va fried, sonet eur breüz ar garantez

Klevet am-eus an askell-grohen o regi gouel seiz an noz

Hag ar gaouenn, a-bell, o huchal dezi.

 

Gwel bremañ, e skleur ar werelaouen,

Telenn ardant va horv dit kinniget

Gand heh oll gerdin stign.

 

Stou eur pennad dirazi

A-raog tañva douster he zoniou

Hag he 'floura gand doujañs.

 

Ev goustadig he mousc'hoarz enkrezet,

Selaou he 'fedenn,

Ouel ganti ma klemm,

Reiz anezi ma yud,

Trid d'he heul pa greno etre da zaouarn

Ha nij war heh askellig skañv

Uhelloh eged ar bolzou uhella…

 

Rag ema erruet mare ar gomunion zouezuz

Deuet d'or skoulma korv hag ene

Beteg ar beure.

 

 

Alleluia

 

Ped gwech e vezim bet, on-daou, o paska

E donder ar gwele pluñv ?

Ped tantad o-devezo maget ennañ or harantez ?

Ped nozvez or-bezo devet evel-se,

Ped chadenn torret asamblez ?

Ped alleluia az-pezo tennet euz va horv digabestret ?

 

C'hwiled an oaled hepken a hellfe va respont

Rag int eo diwallerien an tan.

 

 

Promesaou

 

E melezour da zaoulagad

Me 'wel laboused glaz

O nijal daou-ha-daou war-zu ar memez neiz

Ha goulou mil steredenn

O tañsal en-dro dezo.

 

E melezour da zaoulagad

Me 'wel inizi gouez, karget a c'hwez vad

O vousc'hoarzin d'or c'hoanchou kenta

Hag eur vagig wenn o kerzed daveto

Gand he lien dispak

Evel gouel eur wreg nevez

O vired dezi c'hoaz

He glander war he zremenvan.

 

E melezour da zaoulagad

Me 'wel tantad ardant on divreh chadennet

O tevi asamblez.

 

Gousperou

 

Pa vez bet re bonner va devez,

Pa deu an avel-vor da dourta dizamant va dor,

Pa vezan skuiz o stourm ouz va flanedenn,

Me 'halv douster da zivreh nerzuz

Da va dastum kloz enno.

 

Etrezom, ne vez ket ezomm a gomzou,

Eur zell hepken, pe eur voustradenn hirrohig

Euz da zorn war va dorn,

A ra d'eur baradoz skeduz, digeri evidom on-daou

Rag va halon war da galon

A vez atao treh d'an deñvalijenn.

 

Neuze, o burzud !

Ar bed a baouez da drei,

An orolaj da zeni,

Al laboused a dav

Hag ar gorventenn a stou e toull an nor

Evid selaou salmou eur gousperou a garantez.

 

 

Ma hellfen-me skriva

 

Ma hellfen-me skriva pa vezez ouz va hared,

Me zisplegfe bolzou perlezennet,

Moriou luskelluz,

Touriou-tan birvidig ha feunteuniou kuzet…

Ma hellfen-me skriva pa vezez ouz va hared !

 

Ma hellfen-me skriva pa vezez ouz va hared,

Me 'ganfe salmou iskiz,

Hirvoudou terziennet,

Avel diroll ha youhadennou bleiz…

Ma hellfen-me skriva pa vezez ouz va hared !

 

Ma hellfen-me skriva pa vezez ouz va hared,

Me a zisklêrje moustradennou gouez,

Izlonkou foranet,

Gouliou ruz hag enkrez aliez…

Ma hellfen-me skriva pa vezez ouz va hared !

 

Ma hellfen-me skriva pa vezez ouz va hared,

Me a lavarfe levenez ar bed

Dindan pokou bero an heol

Ha skrijadenn-veur an douar

O reseo he douriou kenta…

Med ne hellan ket skriva pa vezez ouz va hared !

 

 

Kregin

 

Ha dañsal a rin c'hoaz,

En noaz,

Evidout war an traez,

Evel an inkane gouez

Tehet euz da huñvreou ?

 

Nann, kelernig koant,

Paouez bremañ ma tigorin

Kregin da zivesker kloz,

Evid selaou enno ar mor o trouzal

Ha suna o 'frouezenn dener,

Ganti blaz

Ar bezin glaz.

 

Dit on, o va mestr,

Digor, digor buan

An istrenn perlezennet

Pell 'zo o helver da bokou.

 

Bale eured evid doue ar mor

 

Pa ziredas euz ar hornog

Neptun war e garroñs eonenn,

Amfitrita, er wagenn,

A ziskennas gand joa.

 

Pa zevas dezi he muzellou

Gand holen e bokou kenta,

E klozas, war he 'fried,

Mantell hir he bleo dispak.

 

Ha pa stardas warni

Tarziou nerzuz e zivreh

E voanas, en eur skrija,

Gwialenn he horv noaz.

 

Med pa glaskas dibrenna war he glander

E krenas an oll aochou tro-war-dro

Gand stroñs ograou ar mor

O c'hoari evito e laouenna bale-eured.

 

Mari-Vorgan

 

Me eo Mari-Vorgan

Merh ar mor hag an tan.

 

Ha dond a ri ganin da zabati

Euz a wagenn da wagenn

En eur 'foll vezventi ?

 

Selaou va hanaouenn,

Karget a bromesaou,

O luskad da esperañs

Ha gwel va divreh flour

Prest d'az sebelia

E donna izlonkou ar blijadur.

 

Med diwall va mignon

Dindan glander va zellou

Eo kuzet oll ziaoulou

Ar bedou bet krouet

Ha dindan douster va hrohen

Ema tan-gwall an ivern

Ouz da hedal !

 

Diwall va mignon

Rag pokou Mari Vorgan

A blanto o skilfou

Da viken en da galon.

 

Salokras

 

Klevet 'm-eus lavaret

Feuteniou Mitilena

A zalh, en o melezouriou,

Skeudennou koant,

Skoulmet diou-ha-diou,

O c'hoarzin dindan o bleo du

Gand bruchedou lorhuz o hoapaad

Ar baotred ouz o hoantaad.

 

Na glaskit morse tapoud anezo

Rag tehed a rafent, diou-ha-diou,

En eur hoarzin dindan o bleo

Ha ne jomfe en ho taouarn mantret

Nemed dour o rodella

War feunteuniou Mitilena.

 

Sabad

 

War pallenn glaz an noz

Al loar wenn a dremen.

Loar goant

Speg da druillou

Ouz brankou ar gwez

Ha deus, en noaz,

Da zañsal ganeom

War leurenn ar zabad.

 

Deus da neui en izlonkou

Or horvou benniget

Ha skoulm da vannou

Ouz on divreh digor,

Beteg ma skrijo ar bed

Gand stroñs ol levenez.

 

Er wagenn

 

Gourvezet war an aot

E santan dindan va hroazlez,

An trêz tomm, evel da zaouarn,

Ouz va dibrada

Hag an heol warnon o poueza

Eo da gorv dirollet

O klask digor, beteg va halon,

E va horv dinerzet.

 

Ha daoust ha bezin gludeg,

Etre va bizied,

Ne vefe ket ive ar vuhez o tireded

Da skigna ar vuhez ?

Hag an tarz ouz ar roh,

Ar hloh o seni bole on eured ?

 

Selaou ! Tostaad a ra ar gourlenn

Renevezom ar skoulm

Er wagenn erru d'ol luskellad,

Ha teuz ennon pa deuio al lano.

 

 

Huñvre

 

Huñvre ! Bre va hun

Bre an abardaez !

Bre ar garantez ouz he heulia

Evid or skoulma, daou-ha-daou,

En he bannou ruz

Pa guz an heol !

 

Huñvre madelezuz !

Euz a beleh e teuez ?

Ha da be bro or hasez

War da askell lugernuz

D'or parea diouz an droug-beva ?

 

Huñvre ! Douster va nozveziou !

N'am dilez mui

Dirazout me a stou.

Deus emberr adarre d'am 'frealzi

Rag an hent a zo hir c'hoaz

Ha va nerz a vihanna.

 

 

Diwar an uhel

 

Eun deiz, heb soñjal, va mignon,

Eh errui war gribenn uhella da vuhez

Ha marteze e vezo gwasket da galon

O weled an hent, ganez, dija goloet

Hag an diskenn, dillo spontuz dirazout !

 

Neuze, va mignon, ro din da zorn,

Ma rin dit, eno,

Tañva eur zerr-noz dudiuz.

 

Diwar an uhel e halvin

Huñvreou koanta da goanta nozveziou,

'Peleh emaint

Da ebeulez 'friantell, da vouchig yell ?

Me o galvo evid eun ebat diweza.

 

Med pok din ha pok din c'hoaz

Ma varvin ive etre da zivreh,

Heb hen zoñjal, va mignon,

Eur re a garantez

Ha ma yeom asamblez

Da beurleski

War riblou kuz ar huz-heol.

 

Rogasionou

 

Blein ahanon

Nozveziou a-bez

Daved inizi ar garantez.

 

Torr ar chadenn

Ouz va sturia

E-touez an dud seven.

 

Rent din

Frankiz houez

Ar henta femeulenn.

 

Mez hag advez va horv

Ma resevo diboan

Yenn da hini

 

Ha lid ennañ

En eur veulgan d'ar vuhez

Aberz ar garantez.

 

Briadelez 2000

 

Deuet int endro, da heul an amzer vrao,

Marhegerien divoutou,

Pa n'o-deus na ti nag aoz

Nemed an hent a leve,

Nemed ar bed divuzul

Da zigemer o harantez divuzul.

 

N'eus ket a fuzuillou ganto war o skoaz,

Poent eo paouez laza !

N'eus ket a aour en o godellou

Poent eo paouez bernia !

 

Hirio, dorn ha dorn,

Dastumet en o zruillou,

E kerzont.

Med warhoaz

Bleuniou ar werhez a gelho he zal,

Pa zimezo dezi war ar prad

Ha kleier ar brulu a zono bole evito

Hag an heol a ziredo ouz daoulamm e vannou

Da skuilla warno e vennoz koulskoude

En eun emgleo a zouster.

 

 

Eur mister joaiuz

 

Euz peleh 'ta teu ar c'hoant iskiz

A darz em hreiz

Pa harpez war va zellou da zellou ?

 

Euz peleh e teu ar skrij

A red dindan va hrohen

Da heul da vizied ouz va floura ?

Hag ar gliz, dre guz, ouz va ferlezenna ?

 

Petra 'm laka klañv ha terziennet souden ?

Petra 'ra da hinkinou va divorzed tridal ?

Petra 'ra din alteri etre da zaouarn ?

Ha skei war va 'fenn

Hag en em rei, o pegement !

Hag en em renta d'az faltazi ?

 

Med, perag klask kompren ?

Evel ma tiskenn an heol er mor digor

Da hada eun deiz nevez,

Deus da honid ganin eun eost a joa.

 

 

Kalander

 

Genver

Bloavez mad a hetan deoh

Levenez leiz ho kalon,

Yehed leiz ho ti,

Arhant leiz ho kodellou

Ha nebeud a… daillou !

 

C'hwevrer

An eonenn, war ar stêr,

A zaoulamm

Evel eun inkane gwenn

O kas eur helou laouen.

 

Evid doare eo digor

Lagad ar bleuniou,

War gribenn ar menez,

Hag an heizez, e tommder,

A halv, noz ha deiz,

Euz donder ar hoajou.

 

Meurz

Avel foll

Troñser lostennou

Jubenner ar plahed paour

Ahanta ! Gra da labour.

 

Ebrel

Koukoug ! Koukoug !

Piou e-neus lavaret

N'oa ket brao d'ar baotred

C'hoari koukoug

Gand ar merhed ?

 

Mae

Lêz mae a ruill puill

Euz bronnou digor an douar.

An oanig a zen e vamm

En eur dourtal

Hag ar bugel a zach ar vuhez

Leiz e henou

Hervez lezenn goz ar garantez.

 

Even

Setu erruet gouel Yann.

Emberr, dorn-ha-dorn,

Ni a yelo on-daou

Da dana on huñvreou

Ouz kev braz an tantad

Ha d'en em ouestla

An eil d'egile,

Dre aberz an tan.

 

Gouere

Eur wazig o hlaourenna

'N eur dreuzi traon ar prad,

Falz al loar er vann

Prest da eosti ar stered

Ha parkajou kerh o wana,

Dindan pokou an avel,

Evel korvou merhed yaouank.

 

Eost

Gourvezet war al leur

An eostou gwenn

A glemm

Dindan skourjez ar freillou,

O laka er bed

Or bara pemdezieg

 

Gwengolo

Va miz !

Ya, ganet on

E miz ar holo gwenn

Ouz skleur al loar charreaterez

War he zremenvan.

 

Here

An heol,

Oh ober d'an avalou al lez,

A laka o jodou

Da ruzia gand ar vez

Hag e halvont, dre guz,

Ar voustradenn

A raio dezo lezel da ruilla

O douster.

 

Du

Lezom braz-amzer ha luhed

Da lida ganeom

Ofis ar garantez

'Doug an noz

E donder or gwele-kloz.

 

Kerzu

Peoh bremañ

Na zihunom ket

Bugel Nedeleg.

 

Lid

 

Evel ma en em ro an aot

Dindan salmou ar reverzi

E soubl va glander

Dindan kanaouenn da vizied mibin

O klask, izelloh eged va huanadennou,

Hent souezuz « Bro ar Yaouankiz ».

 

Evel ma red an eonenn

A-hed ar gourlenn

E tarz skrijadenn ar vuhez

E va gwazied frank-digor

Evid reseo burzud da ofrañs.

 

Daoust hag e vezin evidout

Ar sklavourez chadennet

Ouz da faltazi ?

Pe drouizez-veur eun aberz nevez ?

 Trid

 

Muioh eged debri

C'hoarzin a zo red…

Med sikanad n'eo ket !

 

 

Mesper Lambaol

War don Bannielou Lambaol

 

Koll a reoh hoh amzer

O vond e miz here

Da Vespaol da glask mesper.

Ne vezint ket dare.

 

Etre Per ha Paol

Ez eus bet cholori

Defot beza abostol

Parrez ar brikoli.

 

Da bôtr an alhweziou

Paol a roas eur mestaol

Hag hen stlapas a Vespaol

Dibouez foñs e vragou.

 

Evid en em veñji,

Ar pez n'eo ket brao,

Per 'zivennas darevi

Da vesper ar vro.

 

P'ho-pezo c'hoant mesper

'Vijent ket glaz-kaol

Goulennit digand sant Per,

N'it ket da Vespaol.

Ar « Plan Orsec » e Rosko

 

Er zizun dremenet e Rosko

'Oa darbet lakad war-zao

Ar « Plan Orsec » ! Netra nebeutoh

Evid klask tapoud kentoh

Jakig ar peroked

Tehet euz e gaoued.

 

Jakig eo labous Piter Johny

A zo o terhel ostaleri

War hent Kastell-Paol,

Eul labous glaz-kaol,

Savet ha flouret gand Piter

E-neus eur galon ken tener

Ma kont eur bern mignoned

E peb korn euz ar bed.

 

Evel-se ar peroked e kaoz

A zo deuet dezañ a Vro-Zaoz

Da ober laouenidigez

E bratikou hag e diegez.

Jakig a anavez kement hini

A zarempred an ti,

Hag a gomz evel eun den

Pa vez lakeet en e benn :

« Salud Chob » a lavar d'ar pesketaer

Oh eva e vanne dre laer,

En aon da veza sikanet

Gand e itron Chaned.

 

Pa dremen Marsel war e otokarr

E hell diskenn pa gar

Evid rei kakahuet

Da Jakig inouet,

Pe da youhal e kendalho

Beteg ma teuio en-dro.

 

Ha pa erru, diouz ar mintin,

Ivonn en he hegin,

Nag e reseo bemdeiz

Komzou a garantez

« Ivonn a zo kokoig

O ya, kokokoig da Jakig. »

 

Piou a jomfe dizeblant

Dirag eur seurt intentamant ?

Setu an ostizez dezañ a ro

Dioustu eur pez friko.

Kared a ra tud an ti

Med dreist-oll Piter Johny.

War e skoaz e vez aliez gantañ,

Seder, o varvaillad outañ.

Ha beb an amzer o pokad

D'e vestr o labourad.

 

Red eo e gleved o houlenn

Eur banne gwin gwenn !

A gav kenkoulz, ma zudou keiz,

Ma vije meo noz-deiz

Anez ma taol evez Piter

Pa ziskarg muskadig er gwer.

Med an deiz all, siwaz !

Setu petra 'erruas :

 

Tra ma edo e vab er gêr

Piter a zilezas e davañcher

Evid mond da zikour e bried

Da zastum patatez, me 'gred.

Jakig, mond d'e heul a glaskas

Hag en em gollas !...

 

Kerkent e redas ar vrud

A lakaas strafuillet an dud :

« Tehet eo Jakig

Al labous koantig

A lake kement a levenez

E-touez e anaoudegez… »

 

Hag an oll d'e glask diwar-herr.

Ne veze gwelet nemed friou en êr !

E berhenn, avad, a yeas nehet

E-pad an tri devez ma chomas kollet.

Soñjit 'ta e veze galvet aliez

D'ar memez poent, euz kalz a diez !

« Alo Piter, amañ 'ma da beroked

Deus 'ta buan d'e gerhed… »

Hag eñ d'ar red,

Gand e gaoued

Da glask er Run, an teher,

A veze dija en Aber…

E porz ar glaouer 'oa gwelet, evid doare,

Oh en em ganna, ar pez ma helle,

Ouz eun neiziad mouilhi

O sutal eno dizoursi.

 

A-benn an noz,

En iliz koz,

'Oa bet ive Jakig

Oh ober eun droig.

An aotrou Person

'Oa gand e zarmon :

« Kalz a vezo galvet

Ha nebeud a vezo salvet ! »

A lavare d'ar beherien

O konta sioulig o gwenneien

Evid dezo lakaad,

An hini bihanna er plad

Pa deufe Saig ar « Beudo »

(Doue d'e bardono bremañ)

Da gestal diganto !

 

Pa welas kemend all

A skwer fall

Ar peroked a nijas diwar o zro

A-raog ma vije kollet ganto.

En eur dremen

A-zioh ar gouent

Eh ehanas

Er gwez braz.

Skuiz e oa

Na petra 'ta !

 

Gand an amezeien, kerhet adarre,

Piter, goustadig, outañ a gomze :

« Deus 'ta, Jakig,

Va labousig

Deus d'ar gêr

Hag az-pezo emberr

Eur banne gwin gwenn. »

« O ya », a responte laouen.

« Ale, deus va bihan

– O ya » emezañ…

 

O ya ! Med ne ziskenne ket…

 

Ha Piter e galon rannet

A rankas distrei

E-unan d'an ostaleri.

 

D'e heul, Roskoiz, glaharet,

A zoñje gervel ar CRSed…

 

Mad, c'hwez friko tintin Louizig

Eo a deuas a-benn euz Jakig.

Dre ar prenestr digor ez eas en ti

E-leh ma oa touristed o tebri.

Ar re-mañ kerkent

A daolas eur pallenn

War ar peroked

Tri mil spontet !

Hag en eur baner

Da di Piter…

 

Daou zevez penn-da-benn

E chomas kousket diwar e dehadenn !

Feiz ! Da veaji ne oa ket boazet

Pa veze en eur gaoued.

 

Yah eo adarre an abostol

Evid brasa joa an oll.

Kit 'ta d'e weled, kenta tro

Ma teuoh da Rosko…

Piter e-unan a vezo laouen

O konta deoh an abadenn,

Ha gwin gwenn e ostaleri

Sur ho lakaio da zistrei…

 

Diwar goust ar petrol

 

Eur c'hwil anvet Lan

Hag ar c'hwilez Marijan

A erruas asamblez

Eun abardaevez

E beg eur bod raden,

Hag int o-daou

Da zivizoud, eun abadenn,

A beb seurt traou :

Euz an amzer ha n'oa ket brao,

Euz ar zehor, euz ar glao,

Euz kernez ar vuhez,

Ar bed kaillaret,

Forbaned ar hirri-nij,

Med dreist-oll

Euz kudenn ar petrol,

A roe d'ar c'hwilez nehamañchou

Stag ma oa ouz he êzamañchou.

« Fall 'z a an traou » emezi !

« Petra 'rin

Er goañv-mañ,

Lavar din,

Evid en em domma ?

Me ken rividig all !

Ha piou tamall ?

Koll a rin va 'fenn

Ha va empenn !

Evel mamm

On kroget d'ober stamm

Med ne vezo ket –walh ! »

 

Ar c'hwil a respontas d'ar plah :

« Marijan

'Rez ket van,

Kalon Lan

'Zo tomm-bero !

Deus 'ta du-mañ :

Me da dommo

Ha ne zanti

Ket goañvi. »

Ar pez a raio

Rag Lan 'zo paotr faro.

Setu ne jom ganeom, tudou !

Nemed prena louzou

Da zistruja da vloaz, dizamant,

Ar c'hwiled bihan.

 

Al loar-gann

 

Ahanta sodenn,

Tapet out, hañ !

Ma welfes da benn

Euz ahalenn,

Ne vijes ket ken gobiuz bremañ.

Mond a rafes da guzad zoken.

Abaoe ma'z eo en em gavet

War he hein ar « gosmonoted »

Al Loar-Gann

A ziskan.

Setu aze gwazed avad

Ha n'eo ket lêz ribod o gwad.

Staget int d'he diskolpa !

Beh dezi ! Beh dezi 'ta !

O ! bioh vraz,

Soñj e-peus pa oan bihanig c'hoaz

Nag a aon am-beze,

Pa vezen tennet euz va gwele

Gand ar Seur Anna,

Mestrez ar skol-loja,

El leh ma oen-me bet

Taolet a-bred,

Ha war zigarez m'am-beze manket,

Evid eun tammig pehed,

O ! nebeud a dra :

Komz el lehiou divennet peurliesa,

Rag siwaz ! va genou ne jome prennet

Nemed pa vezen kousket.

Tennet euz va gwele eta,

E-kreiz an deñvalijenn,

Ha laket e pinijenn,

Puchet war eur gador

Dirag ar prenestr digor.

Ha kaer am-beze gouela,

Peb goulou mouget,

Ha va-unan lezet,

Eur wech kondaonet,

Ouzit da zelled.

Eun daboulin

E va feultrin,

Na me a grene em hiviz-noz,

O hedal beza lonket,

Va daoulagad serret-kloz,

Evid miroud gweled

Da 'fas ruz

O c'hoarzin a-uz

D'am anken.

Piou eo an azen

En-doa va spontet evel-se ?

« Diwall Naig » a lavare,

« Diwall diouz al Loar-Gann

A zamm ar vugale vihan

Evid o drebi,

Pa zellont outi. »

Ha me a grede.

Ha me guze

Pa zispake

Beb ar mare,

Al louzenn,

Euz he houmoulenn.

En deiz a hirio,

Heb beza fall,

Ma vije greet kemend-all

D'ar vugaligou presiuz

Emaom o sevel d'on tro,

Me 'vije kuriuz

Da weled ar rejimantad doktored

A gouezfe warnom

En eur youhal : Tud digalon,

Emaint ganeoh « tromatizet » !...

« Tromatizet » ! Eur ger nevez,

A vez bremañ implijet bemdez

Da zivenn kastiza.

« Tromatizet » !

Me n'em-eus ket ar hleñved-se,

Ha koulskoude !...

Mad ! an neb a garo

A gano

Loar Maubeuge, pe hini Landerne,

A eskemmo pokou

Dindan he bannou.

Me n'em-eus ket bet ezomm anezi

Evid pokad d'am hini.

Med kaset em-eus va ano

D'ar Hap-Kennedy

Ha dalhet va zro

Da vond beteg enni,

Rag, daoust ma n'eo ket brao en em veñji,

Kontantoh me a varvo

Me hellan ober eun deiz warni,

N'eo ket sin ar groaz eo !...

Doue ra bardono Seur Anna

A ree he labour, neketa !

Med te, Armstrong,da hedal ma 'n em gavin,

Ouz al Loar-Gann, foultr 'ta mein.

 

 

 

D'an tousegi mod nevez

 

Eun touseg heuguz euz va hontre

Troet e benn gand an Tele

Abaoe ma kleve lavared

Gand e oll gamaladed

E tenne eston da Velmondo,

Ouspenn, eveltañ, Yann-Baolig 'oa e ano,

Ya, Yann-Baolig ar Rouz,

Mab da Job ha Soaz an Touz

« N'eus foull forz » a lavare,

« Me a fell din evel egile

Ober sinema. »

Evid plijoud da Nana,

Eur hleskerig faro

A wele o lammad

Dizolo he 'feskennou ganti

E tro ar hanndi.

 

Klevet en-doa kaozeal

Diwar-benn ar Festival

Greet da zibab ar yaouankizou

A rafe ar gwella ardou.

« N'eus giz ebed ken » emezañ,

« Evid ar gwiskamant,

Zoken en amzer a hirio,

C'hwi 'oar, e peb bro,

Ar re zivalaoa

A vez kavet ar braoa !

Eur chañs bennag am-eus neuze

Da zamma ar maout dizale. »

 

Hag eñ war hent ar hreisteiz

Da glask fred d'e ampartiz.

Er vodadeg pa erruas

Selaouit petra 'glevas :

« Darling ! Sexy ! Hello !

Bof ! Sexy ha sexy ato. »

Setu an nebeud komzou

A oa war an oll muzellou.

« Biskoaz kemend-all !

Daoust ha ne vijen ket e Bro-Hall ? »

Ha nag a dud a oa eno !

Eur bres warno

O froumal evel kelien

Endro d'ar renerien.

 

Er penn kenta, ar Vardot

Mouzet evel ato,

Ken berr he lostenn

Ma veze gwelet he daou-benn

Hag he zammig bragou,

Heb lavared gaou,

Strisoh eged eur mouchouer-fri !

Ha c'hoaz brao pa oa unan ganti !

Pelloh o fumi 'oa Sophia

Ha Claudia ha Tata

Dispak o bruched

Beteg bordig ar pehed !

« Feiz, a zoñje on touseg ennañ e-unan,

Tomm eo dre amañ, eüruzamant. »

 

War eur blasenn all 'oa Johnny,

Eul lunedou war e fri

Ken braz ha rodou

Karr an Ankou.

Gand Klotig François, « Cloclo » giz deo,

Echu gantañ e gresk pell zo,

Hag Adamo ingal o suna

« Pastilles Valda »

Muioh a vad 'rafe dezañ eur spurj holen

Pe eur holier kignen.

Gwechall va noun 'dije lavaret :

« Pa vezer raouliet, aliez 'vez preñved. »

 

Alanig Delon 'oa tapet nehet,

Ken aliez tro eo bet dimezet

Ma n'en-doa soñj ebed mui

Piou dre eno a oa e hini !

Ar re all 'oa diêz da anaoud

Koulz 'oa divinoud

Rag an darn-vuia anezo

'Oa goloet gand o bleo.

A-benn ar fin, inouet o selled

Ha prest da binta gand ar zehed,

Yann-Baolig a lavaras

Evel an hini braz :

« Komprenet em-eus ahanoh ! »

Ar pez n'eo ket fall dija, me 'lavar deoh,

Kompren an nesa

A zo eun dra gaer, neketa ?

 

Hag on kañfard d'an ostaleri,

« Chomit 'ta aze, emezañ, gand ho sexy,

Me 'zo 'vond da eva eur banne

D'ho yehed da da va hini-me. »

Med pa zonas eur ar joaz,

D'an touseg rouz eo 'yeas ar priz kenta

Evid ober sinema

En abeg ma oa en noaz !

Hag ar bloaz-mañ eñ eo

A gaso deom ar hiz en-dro

Da hedal fortunia

D'an dimezell Nana.

Med ni, diwallom, ma'z om fur,

Da lezel tousegi gand ar stur. 

Savet e goudor va zi kloz

Wa bordig ar mor e Rosko

Hag echuet da hanter viz here

Mil nao hant c'hwezeg ha tri-ugent.

 

 

Diellou

 

 Eun tammig sach-bleo diwar-benn eur varnedigez 

 

Emaon o paouez lenn barnedigez an aotrou Klerg, rener « Barr-Heol » diwar-benn va barzoneg « Hosanna », ha chom a ran sebezet !

Evel-just, aotre e-neus hemañ da gaoud displijuz va labour, med d'hen louza n'e-neus ket, ha d'am zamall e-gaou, nebeutoh c'hoaz.

Gwelom eta asamblez pe ar barzoneg pe e varnedigez eo an hudurra.

Med da genta, en em houlenn a ran, e pe stad edo an aotrou Klerg p'e-neus lennet va barzoneg ? Dallet gand ar gounnar, a dra zur, peogwir n'e-neus ket zoken komprenet anezañ.

Evel-se, e peleh e-neus kavet em-eus implijet geriou grêt evid komz euz ar zaout ? « Goloet » a lavar ? Ha neuze ? Peseurt droug ? Peogwir ar ger-ze, e brezoneg mad, ne veze na ne vez morse implijet war ar mêz (e leh m'am-eus bevet pemp-bloaz-war-'n-ugent e-touez al loened-korn) evid kôzeal euz an traou-ze. Respet deoh, ar vioh a vez « Kaset d'an taro » hag an taro e-neus « servichet » anezi… Digarezit ahanon, mez em-eus o rankoud divenn barzoniaj gand marvaillou ken doñjeruz ! Euz « goloet » n'eus ano ebed. « Goloet » er frazenn a zell ouzom, ne hell lakaad da ruzia, pe da gounnari, nemed tud dezo eun dro-spered gallaoueg, rag, evid ar re-mañ, « goloet » a ro « couverte ». Evelato, poan am-eus o kredi e-nije ranket an aotrou Klerg trei va zammig barzoneg e galleg evid e gompren, ha koulskoude, evid fazia ken groz !...

« Pa vezan a-bez goloet ganez… » am-eus skrivet. M'am-bije gouezet pegen pismiger kasauz 'oa an aotrou Klerg, em-befe bet skrivet : « Pa vezan a-bez adgoloet ganez… » pa 'oa em zoñj : « Quand je suis par toi entièrement recouverte… » e-giz gand eur pallenn, ha netra ken ! Med kredi a rên e oa ar ger « a-bez », o vond da-heul « goloet », frêz a-walh evid sklêrijenna al lennerien a volontez vad, rag ne vez morse lavaret, nag e galleg, nag e brezoneg, e vije eur fumulenn bennag « goloet a-bez » ! A-walh e vez dezi, emichañs, beza « goloet », ha n'eus foull-forz pe jomfe dizolo he zroad pe he skouarn, n'ema ket aze ar pal, neketa ?

Me am-eus skrivet « goloet a-bez », setu, onestamant, n'eo ket d'an aotrou Klerg dispartia an daou her-mañ ; mar fell dezañ klask laou diwar-benn « goloet », e tlee ober kemend-all diwar-benn « a-bez », ha lavared din petra 'ra ar gerig-ze eno !

Med goude m'am-bije skrivet : « Pa vezan goloet ganez… », ne oa ket leh da feuki, lavaret am-eus perag.

Komzom galleg pe vrezoneg, aotrou Klerg, hag e vezo sklêr an traou… dreist-oll pa vezer abeger a-vicher. Ne oan ket o hedal meuleudi hepken, med abegou leal. D'an eil, e peleh euz « Hosanna » e-neus lennet va barner e oa ano ganen euz ar garantez etre ar priejou tra ken ? Resisoh, etre priejou kristen, a lavar.

Hag ar re all, aotrou Klerg ? Me am-eus ive soñjet er re all, en oll re ha n'int ket na pried, na kristen, hag a zo ken stank hirio ! N'on ket strizkredennourez, ganen eta 'oa ano euz ar garantez dre vraz hag euz he burzudou. Karantez ar galon pe karantez ar horv, eur zantimant kaer-meurbed ha ne ro ket d'an hini he bev an disterra mennoz da veza dizonest ; da veza tentet gand ar « zarpant koz » ne lavaran ket, med n'eo ket ar memez tra…

Ha perag e fell d'an aotrou Klerg e welfen-me dirazon, e mare uhella ar garantez, skeudennou a gañv pe fas aonuz an Ankou ?

Or mammou marteze, o-deus gwelet kement-se d'ar poent ma veze grêt dezo bep ploaz rik eur bugel (daou pa veze mad ar bloavez !), dre hourhemenn digernez an Iliz. Ya, siwaz, evel-se e oa kont, ha ma ne gredit ket, selaouit !

Va zad-koz e-noa eur breur beleg hag a zo bet pemp bloaz ha tregont person e Lambaol-Gwimilio, tonton Lan a veze grêt anezañ, mab-bihan 'oa da vrudeta peñseer Bro-Bagan, med an dra-mañ a gontin deoh eur wech all…

Tonton Lan, eta, a oa kustum d'ober bep ploaz tro e famill. Pa errue e « Kerargouez », e ti e vreur, va zad-koz, e taole eur zell anaoudeg war e c'hoar-gaer, va mamm-goz, hag e lavare ingal dezi : « Diwallit ouz an Ivern, Anna, c'hwi eo ruz ho penn ! » (Eur vaouez, pa veze traou nevez ganti, a veze peurliesa disliv he dremm.) A-raog kuitaad, e kave an tu d'ober eur pennad-kaoz gand e vreur ha da hemañ e lavare : « Diwallit Chamar, amañ 'welan ne vez ket grêt an dever ! » Ha diouz an noz, Chamar, torret e reor gand al labour, a ree adarre… e zever.

Evel-se eo deuet va zad war an douar… Eur pennad ehan, mar plij ! Amañ euz va istor e tlean chom a-zav da lavared eun « De Profundis » evid Tonton Lan, Doue d'e bardono, panevetañ m'em-bije bet tad ebed ! Setu ne vijen ket bet hirio o stourm ouz an aotrou Klerg diwar-benn ar garantez… Amen ! Mad, dao adarre neuze !

Ped euz merhed keiz an amzer-ze a zo êt da anaon, dinerzet pe diwadet oh ober « o zro », giz ma veze lavaret ? Poueza 'ran bremañ va geriou, n'em-eus ket skrivet « en eur fluta » e-giz ar gwized, daoust ha ma'z eo bet ar ger dindan va fluenn, rag ar mammou paour a veze tennet, e-kreiz o foan, euz o gweleou-kloz, e-leh ma ne helle ket an amiegez ober he labour, evid beza ledet war eur forhad kolo e-kreiz al leur-zi, ha zoken en tiez pinvidig !

Marteze, diouz an noz, pa zigoueze, eur wech muioh, d'o fried lavared dezo : « Tro amañ » ha netra ouspenn en aon da behi, ya, marteze, ar merzerezed-se a wele a-wechou, dirag o daoulagad skuiz, skeudennou chatal dre ma oant diskennet er memez renk ganto.

Soñjit, tud vad, va mamm-gaer 'oa an driwehved bugel euz eun tiegez paour ! Eur vaouez ha n'he-deus bet morse an disterra yehed, na siwaz he bugale war he lerh. N'oh  ket souezet, emichañs ? He zud 'oa re goz da rei buhez, na petra 'ta !

Med he mamm dezi he-deus grêt he dever beteg ma yeas diganti an heol diwar an treuzou, ha klevet am-eus ar gêzez koz o konta penaoz eur zulvez-hañv, goude beza baleet eul leo dindan eun dour-bil-zour da vond d'an overenn-vintin, edo puchet war leurenn iliz Landi, e-touez ar re baour evel-just (hag e peleh he-dije kavet daou wenneg vak da rei evid eur gador ? Ar hadoriou a oa evid ar re binvidig, mardandoustig !), pa zemplas en he dillad gleb-teil. (An disglavier n'eo ket anavezet c'hoaz tro amañ.) Kaset 'oa d'ar gêr hag a-benn an noz 'oa adarre kresket an dud er « Boderez ».

Ha pegen diglemmuz 'oa oh ober evel-se he silvidigez ! D'ar re a lavare dezi gand truez : « Ha dougerez adarre, Josefe ? » e responte laouennig : « Da heul Yann e teu e damm. »

Red 'oa beza « kondisionet » memestra ! Paour-kêz mamm-goz ! C'hwi ive, kredabl-braz, ho-peus gwelet aliez fas an Ankou, pa veze Yann-Baolig, ho pried kristen, oh ober e zever ! Me avad, a drugarez Doue, n'em-eus gwelet morse er mareou-ze, na skeudennou a gañv, nag Ankou, na saout, med taolennou koant ha yahuz, gouest d'am dibrada dreist teñvalijenn ar vuhez, taolennou skedusoh eged Bali Sant-Jakez, taolennou ken frealzuz evid ar galon m'o-deus roet din c'hoant da gana ar garantez, ha, digarezit ahanon, ma 'z eo re zidroidell va fluenn.

Setu lakêt ar pik war an i !...

D'ol lennerien bremañ da lavared pehini on-daou, pe an aotrou Klerg pe Naig Rozmor, a zo ar muia « e-kichenn ar blakenn ».

Embannet e Brud Nevez 16, even-gouere 1978

 

Eun nebeud geriou diêz

 

Eun nebeud geriou implijet gand Naig Rozmor, n'int ket moarvad anavezet e peb leh :

 

• Bre : magie
• Breüz : magique
• Kanndi : poull da ganna
• Kelernig : feu follet
• Loar charreaterez : al loar a-haoliad etre fin miz eost ha penn kenta miz gwengolo hag ouz skleur al loar-ze eo e veze greet charreou diweza an eost, pa ne veze ket hir a-walh an deiz ken.
• Moana : ployer

 

An embannadur orin

 

• Rozmor, Naig. Karantez ha karantez, barzonegou. Brud Nevez, 1977, 71 p.

• Priz meur Unvaniez skrivagnerien Vreiz he-deus bet Naig Rozmor evid al leor-mañ e 1980.

 

Piou eo bet Naig Rozmor ?

 

Naig Rozmor a oa ganet Anne Le Bian e 1923 e Kastell-Pol, en eun tiegez kouerien vihan, hag eüruz eo bet he bugaleaj, gand he diou hoar, beteg ma voent kaset kuit deuz o ziegez gand ar perhenn, da vond da jom e-kichenn Gwiglann, ha goude-ze e Treboull.

Naig n'he-doa ket gellet kenderhel gand he studiou, ha pa oa bet dimezet da 18 vloaz d'eur martolod e oa deuet da veza Anne Corre. Daou vab hag eur verh o-deus bet hi hag he fried, ha beva o-deus greet e diavêz Breiz aliez, kent ma oa deuet Naig da jom da Rosko adarre, ha da vond war ar vicher levraouegerez.

Gand se, ha gand skoazell he mignoned, e oa dedostaet ouz bed an ideou, al leoriou hag ar barzoniez adarre, ha kroget da zeski skriva he yez kenta, ar brezoneg, da embann he skridou er yez, ha da gemer perz en teatr hag en tele. Marvet eo d'ar 15 a viz meurz 2015.